કાજલી મેળાનું વિજય પર્વઃ મહોબામાં રક્ષાબંધનના બીજા દિવસે રાખડી બાંધવામાં આવે છે. બારમી સદીના ભવ્ય ચંદેલા સામ્રાજ્યના ભવ્ય ભૂતકાળની યાદોને સંભારતો મહોબાનો ઉત્તર ભારતનો સૌથી જૂનો અને સૌથી મોટો કાજલી મેળો ગુરુવારથી શરૂ થયો છે.

ઉત્તર પ્રદેશના બુંદેલખંડના મહોબા જિલ્લામાં રક્ષાબંધનના બીજા દિવસે રાખડી બાંધવાની પ્રાચીન અને ઐતિહાસિક પરંપરા છે. આ દિવસે, બહાદુર યોદ્ધા અલ્હા-ઉદાલની બહાદુરીને યાદ કરીને, એક વિશાળ કાજલી મહોત્સવ વિજય પર્વ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. આમાં, હાથી, ઊંટ અને નૃત્ય કરતા ઘોડાઓ સાથે ઝાંખી કાઢવામાં આવે છે. તેને જોવા માટે લાખોની ભીડ ઉમટી પડે છે. ઉત્તર ભારતમાં તેના ગૌરવ અને ગૌરવ માટે પ્રખ્યાત મહોબાના 842મા ઐતિહાસિક કાજલી મેળાનું ઉદ્ઘાટન સાંસદ પુષ્પેન્દ્ર સિંહ ચંદેલ અને ડીએમ-એસપી દ્વારા સંયુક્ત રીતે રિબન કાપીને કરવામાં આવ્યું હતું.

આ પ્રસંગે MLC, MLA અને અન્ય જનપ્રતિનિધિઓ પણ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. પાલિકા અધ્યક્ષે મુખ્ય મહેમાનોને પાઘડી પહેરાવી શોભાયાત્રાનો પ્રારંભ કરાવ્યો હતો. શોભાયાત્રાને નિહાળવા માટે કાજલીના મેળામાં મોટી સંખ્યામાં પોલીસ બંદોબસ્ત ગોઠવી દેવામાં આવ્યો હતો. મહોબા, વીર અલ્હા-ઉદલનું આ શહેર ઐતિહાસિક મહત્વ ધરાવે છે. આ બહાદુર યુદ્ધોને કારણે, દિલ્હીના રાજા પૃથ્વીરાજ ચૌહાણની હાર થઈ અને ભાગી ગયો. મહોબાની આ ઐતિહાસિક બહાદુરી અને શૌર્યને યાદ કરવા છેલ્લા સેંકડો વર્ષોથી સાવન માસમાં કાજલીનો મેળો ભરાય છે.

શોભા યાત્રા એ મેળાની વિશેષતા છે

આ મેળામાં માત્ર યુપીના જિલ્લાઓમાંથી જ નહીં પરંતુ મધ્યપ્રદેશમાંથી પણ લોકો આવે છે. આ મેળાની વિશેષતા એ શોભા યાત્રા છે, જેને જોઈને અલ્હા ખદલ અને તેમના ગુરુ તલા સૈયદની યાદ આવે છે. પરંતુ આજે પણ ઉત્તર ભારતના આ પ્રસિદ્ધ મેળાને રાજ્યનો મેળો બનાવવામાં આવ્યો નથી, જેનો અફસોસ અહીંના લોકો પણ કરે છે, પરંતુ જનપ્રતિનિધિઓ તેને જલ્દી રાજ્યનો મેળો બનાવવાના પ્રયાસો કરી રહ્યા છે. શહેરના હવેલી દરવાજાથી નીકળેલી શોભાયાત્રામાં લાખોની ભીડ જોવા મળી હતી. સરઘસમાં, લોકો આલ્હા વિભાગમાં લખાયેલા ઇતિહાસના તમામ પાત્રોની ઝાંખી જોવા માટે એકઠા થયા હતા, જેમાં આલ્હા હાથી પર સવારી અને ઘોડા પર બેઠેલા ઉદલનો સમાવેશ થાય છે.

સરઘસમાં અડધો સો ઘોડાઓ નાચતા હતા અને લોકોને મંત્રમુગ્ધ કરી રહ્યા હતા. આ દરમિયાન શૌર્ય અને બહાદુરીના મહાકાવ્ય એવા આલ્હાના વાતાવરણમાં ગૂંજતા શક્તિશાળી અવાજો વચ્ચે સમગ્ર જિલ્લામાં ભાઈ-બહેન વચ્ચેના પવિત્ર પ્રેમના પ્રતિક એવા રક્ષાબંધન પર્વની પણ પરંપરાગત ઉમંગ અને ઉત્સાહ સાથે ઉજવણી કરવામાં આવી હતી. આ પ્રસંગે સાંસદ પુષ્પેન્દ્રસિંહ ચંદેલે જણાવ્યું હતું કે આ દેશનો વિશેષ ઐતિહાસિક મહત્વ ધરાવતો મેળો છે. આ એક પરંપરા છે જેનું મહાનગરપાલિકા દ્વારા ભવ્ય આયોજન કરવામાં આવે છે. આ મેળાને રાજ્યનો મેળો બનાવવા માટે સતત પ્રયાસો ચાલુ છે.

‘કાજલીનો મેળો આપણને આપણા પૂર્વજોની યાદ અપાવે છે’

આ પ્રસંગે એમએલસી જીતેન્દ્ર સિંહ સેંગરે કહ્યું કે આ ઉત્તર ભારતનો સૌથી મોટો મેળો છે જે અલ્હા-ઉદલની બહાદુરીનું પ્રતિક છે. આ બહાદુર ભૂમિમાં આ મેળો એક પરંપરા છે. દરમિયાન ધારાસભ્ય રાકેશ ગોસ્વામીએ જણાવ્યું હતું કે આ કાજળી મેળો આપણને આપણા પૂર્વજોની યાદ અપાવે છે. આ મેળાને આગળ ધપાવવા જિલ્લાની જનતાને પણ અપીલ કરવામાં આવી હતી. નગરપાલિકા પ્રમુખ સંતોષ ચૌરસિયાએ મેળાની વ્યવસ્થા સારી રાખવા માટે પાલિકાના કર્મચારીઓની અનેક ટીમો બનાવી છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, આ ઉત્સવ શહેરના સમયથી મહત્વનો રહ્યો છે. તેનું સન્માન વધારવાના પ્રયાસો થઈ રહ્યા છે.

ડીએમ મનોજ કુમારે કહ્યું કે આ રાષ્ટ્રીય ઓળખ બનાવવાના તહેવારો છે. અહીંની બહાદુરી પ્રખ્યાત છે, તેને વધારવા માટે જિલ્લા પ્રશાસન કામ કરી રહ્યું છે. રાજ્ય મેળાનું આયોજન કરવા સરકારને પત્ર લખવામાં આવશે. ગુરુવારથી મેળો શરૂ થયો છે. હવે એક સપ્તાહ સુધી સ્ટેજ પરથી સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમો થશે અને કિરાત સાગર તળાવના કિનારે યોજાતા મેળાને લોકો માણી શકશે. આલ્હા સ્ટેજ પરથી આલ્હા ગાવાનું મંચન કરવામાં આવશે.

બારમી સદીના ભવ્ય ચંદેલા સામ્રાજ્યના ભવ્ય ભૂતકાળની યાદોને સંભારતો મહોબાનો ઉત્તર ભારતનો સૌથી જૂનો અને સૌથી મોટો કાજલી મેળો ગુરુવારથી શરૂ થયો છે. વીર ભૂમિ મહોબામાં કાજલીનો મેળો ‘વિજય પર્વ’ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. ઈતિહાસકારોના મતે, આ યુદ્ધ ચંદેલ અને પૃથ્વીરાજ ચૌહાણની સેના વચ્ચે ઈ.સ. 1182માં સાવન પૂર્ણિમાના દિવસે કિરત સાગરના કિનારે થયું હતું. મહોબાના ચંદેલા શાસકના સેનાપતિ વીર આલ્હા, ઉદલે પોતાની બહાદુરી અને બહાદુરીથી દિલ્હીના શાસક પૃથ્વીરાજ ચૌહાણની સેનાને ભગાડી દીધી હતી અને ત્યાર બાદ રાખીનો તહેવાર ઉજવવામાં આવ્યો હતો.

મેળો સદ્ભાવનાનું પ્રતિક ગણાય છે

આ જ કારણ છે કે આ વિજય ઉત્સવની યાદમાં, એક દિવસ પછી બહેન તેના ભાઈના કાંડા પર રાખડી બાંધીને રક્ષાબંધનનો તહેવાર ઉજવે છે. આ અઠવાડિયા સુધી ચાલનારા મેળામાં પરંપરાગત લોકનૃત્યો સાથે લોકોના મનોરંજન માટે વિવિધ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવે છે. આ વખતે પણ ઘણા સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમો અને કવિ સંમેલનનું આયોજન થવાનું છે. અહીં હિંદુ, મુસલમાન, શીખ અને ખ્રિસ્તી તમામ કાજલીઓને પવિત્ર ગણીને સન્માન કરે છે. મહોબાના આ કાજલી પર્વને સદ્ભાવનાનું પ્રતિક માનવામાં આવે છે.